با قامت عصمت و حیا می­آید
با بانک مناجات و دعا می­آید
میلاد عبادت است یعنی سجاد
از سوی خدا به سوی ما می­آید
علی بن الحسین ـ علیهما السلام­­ ـ؛ مشهورترین لقبش «زین العابدین» و «سجاد» است. در پنجم شعبان سال 38 هـ ق در مدینه منوره دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش حسین بن علی ـ علیهما السلام ـ می­باشد. و مادرش به نامهای «شهر بانو»، «شاه زنان»، «شهر ناز»، «جهان بانویه» «خوله» و... خوانده شده است. آن حضرت دوران کودکی را در مدینه سپری کرد. حدود دو سال از خلافت جدّش میرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ و ده سال دوران امامت عموی خویش امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ را شاهد بود. بعد از شهادت امام مجتبی ـ علیه السلام ـ ده سال دوران امامت پدر را درک نمود. بعد از قیام عاشورا در سال 61 هـ ق که امامت به او رسید، با زمامداران زیر معاصر بود: یزید بن معاویه (سال 61 - 64)، عبدالله بن زبیر (61 - 73)، معاویة بن یزید، مروان بن حکم (نه ماه از سال 65)، عبدالملک بن مروان (65 - 86) و ولید بن عبدالملک (86 - 96) و سرانجام در سال 94 یا 95 هجری به شهادت رسید.
معصومان ـ علیهم السلام ـ هر یک الگوی تامّی برای بشریت بودند. با این حال فرصتهای زمانی و شرایط محیطی و مکانی، زمینه بروز برخی شیوه­ها و روشها را به آنها داد. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در روش حکومت و اخلاق مردمی الگو قرار گرفت، و علی ـ علیه السلام ـ شیوه اجرای عدالت و جهاد و صبر و بردباری را به مردم آموخت و حسین بن علی ـ علیهما السلام ـ مکتب جهاد و شهادت و تحمل اسارت را زینت بخشید و حسن بن علی ـ علیهما السلام ـ روش صلح با دشمن و تحمل زخم زبانهای دوستان را به مردم ارائه کرد. و حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ نیز روش دعا و سخن گفتن با خدا و خواستن حاجت از او را به مردم تعلیم نمود. و همین طور آموخت که چگونه با دعا می­توان مسائل مهم اعتقادی، سیاسی، عاطفی، و روحی را بیان نمود.
آنچه پیش رو دارید، نگاهی است گذرا به برخی کلمات حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ درباره حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ و اهّم دعاهایی که آن حضرت درباره امام زمان ـ علیه السلام ـ ، انتظار آن حضرت، فرج او، دعا برای سلامتی و نصرت او و....فرموده است.

ای آن که عزیز خاطر مایی تو
ما خسته عشقیم و مسیحایی تو
ای چشم و چراغ عارفان ای سجاد
بیمار نه­ای طبیب دلهایی تو

نگاهی اجمالی به سخنان امام سجاد علیه السلام درباره امام زمان علیه السلام
-------------------------------------------------------------------------------------
امام سجاد علاوه بر دعاهایی که درباره حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ دارد، کلمات و سخنان نغز و زیبایی نیز درباره مسائل مربوط به آن حضرت بیان نموده است که به نمونه­هایی اشاره می­شود:
1. زمان خالی از حجت نیست
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «لاتَخْلُو الاَرْضُ الی اَنْ تَقُومَ السّاعَةُ مِنْ حُجَّة وَ لَوْلا ذلِکَ لَمْ یُعْبَدِ اللهُ؛[5] زمین تا روز قیامت خالی از حجت نیست، و اگر حجت الهی نبود، خدا پرستیده نمی شد.»
این حدیث به خوبی نشان می دهد که در این زمان نیز حجت الهی وجود دارد. منتهی این امام باید معصوم باشد و معرفی شده ازطرف خدا و امامان قبلی، چنان که آن حضرت فرمود: «الامامُ لایکونُ الّا مَعْصُوماً وَ لَیْسَت العِصْمَةُ فی ظاهِرِ الخِلْقَةِ فَیُعْرَفَ بِها وَ کذلِکَ لایَکُونُ الاّ مَنْصُوصاً؛[6] جز معصوم احدی شایسته امامت نیست و چون عصمت یک نشان ظاهری در خلقت نیست( که همگان) بشناسند، باید امام از طرف خدا (تعیین) و اعلام شود.»
و در خطبه معروف خود در مسجد جامع شام در حضور یزید بن معاویه فرمود: «رسول خدا، و وصی او علی ـ علیه السلام ـ ، سید الشهداء (حمزه)، جعفر طیار، دو سبط این امت و مهدی [این امت] از ماست.»[7]
2. راز غیبت و پنهان بودن ولادت
حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «القائِمُ مِنّا یَخفی عَلی النّاسِ وِلادَتُهُ حتّی یَقُولُوا: لَمْ یُولَدْ بَعْدُ، لِیَخْرُجَ حینَ یَخْرُجُ وَ لَیْسَ لِاحد فی عُنُقِهِ بَیْعَةً؛[8] قائم ما، ولادتش از مردم مخفی می شود تا جایی که می گویند: هنوز متولد نشده است. تا هنگامی که ظهور می کند بیعت کسی در گردن او نباشد.» همچنین درباره مخفی بودن مکان آن حضرت فرمود: «لا یَطَّلِعُ عَلی مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِیٍّ وَلاغَیْرِهِ اِلّا الَّذی یَلی اَمْرَهُ؛[9] هیچ کس از دوست و غیر دوست از اقامتگاه او مطّلع نمی شود، به جز کسی که متصدّی خدمتگزاری اوست.»
3 . غیبت کبری و صغری
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنَّ لِلْقائِمِ مِنّا غَیْبَتَیْنِ: اِحداهُما اَطولُ مِنَ الاُخری. اَمّا الاُولی فَسِتَّة اَیّامٍ وَ سِتَّةَ اَشْهُر وَ سِتَّ سَنَواتٍ وَ اَمّا الْاُخْری فَیَطُولُ اَمَدُها حَتّی یَخْرَجَ مِنْ هذَا الْامْرِ اَکْثَرُ مَنْ یَقُولُ بِهِ، فَلا یَثْبُتُ عَلَیْهِ الاّ مَنْ قَوِیَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ وَ لَمْ یَجِدْ فی نَفْسِهِ حَرَجاً مِمّا قَضَیْنا وَ سَلَّمَ لَنا اَهْلَ البَیْتِ؛[10] برای قائم ما دو غیبت است که یکی از آنها طولانی تر از دیگری است. اما اولی شش سال و شش ماه و شش روز طول میک شد و اما دومی به قدری طول می کشد که بیشتر کسانی که به غیبت او ایمان داشتند از اعتقاد خود بر می گردند. فقط کسانی بر اعتقاد خود استوار می مانند که یقین محکم و شناخت صحیح داشته باشند و سخنان ما بر آنها گران نباشد و تسلیم ما اهل بیت باشند.»
4. فتنه­های دوران غیبت
امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ فرمود: «یا اباخالد لَتأتِیَنَّ فِتَنٌ کَقِطَعِ اللَّیْلِ المُظْلِمِ لایَنْجُو الاّ مَنْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَهُ اوُلئکَ مَصابیحُ الهُدی وَ یَنابِیعُ العِلْم یُنْجِیهِمُ اللهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ مُظْلِمَةٍ؛[11] ای اباخالد! براستی (در دوران غیبت) فتنه هایی همچون قطعه های شب تار هجوم می آورد که از آن جز کسانی که خدا از آنها پیمان گرفته رهایی نمی یابد. همانها چراغهای هدایت و سرچشمه علمند، که خداوند آنها را از هر فتنه تاریک نجات می بخشد.»
و همچنین فرمود: «مَنْ ثَبَّتَ عَلی وِلایَتِنا فی غَیْبَةِ قائِمِنا أَعطاهُ اللهُ اَجْرَ اَلفَ شَهیدٍ مِثْلِ شُهداءِ بَدْرٍ وَ اُحُدٍ؛ کسی که در زمان غیبت قائم ما ـ علیه السلام ـ بر ولایت ما ثابت و استوار بماند، خداوند به او پاداش هزار شهید مثل شهیدان بدر و احد عطا می فرماید.»[12]
5. انتظار راستین و پاداش آن
برای انتظار حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ آثار گرانبهایی وجود دارد، از جمله امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنتِظارُ الفَرَجِ مِن أَعظَمِ الْعَمَلِ؛ انتظار فرج از برترین اعمال است.»[13] و فرمود: «اهل زمان غیبت او که قائل به امامت او و منتظر ظهور او باشند، برتر از مردمان هر زمان دیگر می باشند، زیرا خدای تبارک و تعالی به آنها آن قدر عقل، فهم و شناخت عطا فرموده است که غیبت امام در پیش آنها چون زمان حضور شده است. خداوند اهل آن زمان را همانند مجاهدانی قرار داده که در محضر رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ شمشیر بزنند، آنها مخلصان حقیقی و شیعیان واقعی و دعوت کنندگان به دین خدا در آشکار و نهان می باشند.»

6. یاران مهدی علیه السلام

حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ در تفسیر آیه« حَتّی اِذا رَأوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمونَ مَنْ أضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عدداً»؛ «هنگامی که ببینند آنچه را که وعده می شوند، پس می فهمند که چه کسی یاورش ضعیف تر و نفراتش کمتر است»، فرمود: «یَعْنی القائِمَ و انْصارَهُ بِالنِسْبةِ لِاعْدائِهِ؛ مقصود ]از مایُوعَدوُنَ[ قائم ـ علیه السلام ـ و یاران او در مقایسه با دشمنان او می­باشند.»
در جای دیگر فرمود: «...کَأنّی بِصاحِبِکُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِکُمْ بِظَهْرِ کُوفان فی ثَلاثَمأةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلا، جَبرئیلُ عَنْ یَمِینهِ وَ میکائیلُ عَِِنْ شِمالِهِ وَ اِسْرافیلُ أَمامَهُ، مَعَهُ رایَةُ رَسُول الله صلی الله علیه و آله قَد نَشَرها لایَهْوِی بِها الی قَوْم الاّ أَهْلَکَهُم اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛ گویا صاحب شما (مهدی) را می بینم که پشت کوفه بالای نجف در بین سیصد و سیزده نفر قرار گرفته، جبرئیل از راستش، و میکائیل از سمت چپش و اسرافیل جلو آن حضرت قرار دارند. و با او پرچم رسول خدا است که آن را برافراشته است. و بر قومی فرود نمی آید جز آنکه آنها را (به امر) خدای عزیز و جلیل هلاک می کند.»
7. دوران ظهور
با ظهور حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ برکات فراوانی عاید بشریت و متدینین می شود؛ از جمله، آنچه حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اذا قامَ القائِمُ أَذْهَبَ اللهُ عَن شِیعَتنا العاهَةَ و جَعَل قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الحَدیدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُل مِنْهُم قُوَّةَ أرْبَعینَ رَجُلا وَ یَکونُونَ حُکّامَ الاَرْضِ وَ سَنامَها؛[18] وقتی قائم قیام کند، خداوند رنج را از شیعیان ما دور می کند و دلهای آنها را چون پاره آهن قرار می دهد و خداوند قدرت هر مرد از آنها را برابر چهل مرد قرار میدهد و آنها حاکمان زمین خواهند شد.»

دعاهای امام سجاد درباره امام زمان علیهماالسلام
-------------------------------------------------------
پیشتر اشاره شد که یکی از برکات وجود حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ ، تعلیم شیوه و روش دعا نمودن است. درباره انتظار مهدی ـ علیه السلام ـ و دعا برای فرج و نصرت آن حضرت و... نیز دعاهای متعددی وجود دارد که به اهّم آنها اشاره می­شود:
الف. دعا برای ظهور در روز عرفه
این دعا از چهار بخش تشکیل شده است؛ لزوم وجود امام در هر زمان و اطاعت مطلق از امر و نهی او، دعا برای نصرت و یاری و محافظت آن حضرت، بیان نتایج و پی آمدهای ظهور مهدی ـ علیه السلام ـ در قالب دعا، بیان اوصاف یاران آن حضرت و دعا در حق آنان.
در بخش اول چنین می­خوانیم: «اللّهُمَّ اِنَّکَ أَیَّدْتَ دینَکَ فی کُلِّ أَوانٍ بِاِمامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعبادِکَ وَ مَناراً فی بِلادِکَ بَعْد اَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ وَ جَعَلْتهُ الذَّریعَةَ الی رِضْوانِکَ وَ افْتَرَضْتَ طاعَتَهُ وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ وَ اَمَرْتَ بِامْتِثالِ اَمْرِهِ و الانْتِهاءِ عِند نَهْیِهِ و اَنْ لایَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ و لایَتأَخَّرَ عَنهُ مُتَأخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللاّئذیْنَ وَ کَهْفُ المؤمِنینَ و عُرْوَةُ المُتَمسِّکینَ وَ بَهاءُ العالمینَ ؛ «بار الها! تو در هر زمان دین خود را به وسیله امامی تایید فرموده­ای که او را برای بندگانت به عنوان عَلَم و در کشورهایت به جای منار (هدایت) برپا داشته­ای؛ پس از آنکه پیمان او را به پیمان خود پیوسته و او را وسیله خشنودی خود ساخته ای و طاعتش را واجب کرده و از نافرمانیش بیم داده ای و به اطاعت فرمانش و باز ایستادن در برابر نهیش و سبقت نگرفتن بر او و عقب نماندن از او فرمان داده ای! پس او نگهدارنده پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستاویز متمسکان و جمال و عظمت جهانیان است.»
و در بخش دوم می­خوانیم: «اللّهُمَّ فَاَوْزِعْ شُکرَ ما اَنْعَمْتَ بِهِ علیه وَ اَوْزِعْنا مِثْلَهُ فیهِ و أیِّد مِن لَدُنکَ سُلطاناً نصیراً وَا فْتَحْ لَهُ فتْحاً یَسیراً وَ اَعِنْهُ بِرُکنِکَ الاعَزّ وَ اشْدُد اَزْرَهُ وَ قَوِّ عَضُدَهُ و راعِهِ بِعَیْنِکَ وَاحْمِهِ بِحِفْضِکَ و انْصُرْهُ بِملائِکَتِکَ... ؛ بار الها! پس ولی خود را به شکر آنچه بر او نعمت داده ای مُلهَم ساز، و ما را نیز به سپاسگزاری نعمت وجود او توفیق ده، و او را از جانب خود سلطنتی یاری دهنده عطا فرمای و درهای پیروزی را به آسانی بر وی بگشا، و او را به نیرومندترین تکیه گاه خود مدد ده و پشت گرم ساز، و بازویش را نیرو بخش و به چشم عنایت منظورش دار، و به نگهداری خود حمایتش کن و با فرشتگانت یاریش ده... .»
و در بخش چهارم چنین آمده است: «وَ اَحْیِ بِهِ ما اَماتَهُ الظّالمُونَ مِنْ مَعالِمِ دِینِکَ وَ اجْلَ بِهِ صَدْأ الجَوْرِ عَنْ طَریقَتِکَ وأبْنِ بِهِ الضَّرَّاء عَنْ سَبیِلِکَ وَ أَذِل بِهِ النّاکِبِینَ عَنْ صِراطِکَ و أَمْحَقْ بِهِ بَغاةَ قَصْدِکَ عِوَجاً...؛ و به وسیله او آنچه از نشانه های دینت توسط ستمگران از بین رفته را زنده ساز، و زنگ جور[ظالمان] را از طریق خویش بزدای، و سختی و ناهمواری را به وسیله او از راه خویش برطرف کن، و منحرفین از صراط [مستقیم] خود را توسط او از میان بردار، و آنانی را که قصد کج ساختن راه تو را دارند هلاک نمای... .»
این همه دستاوردهای بزرگ حکومت جهانی مهدی است که در قالب دعا در سخت ترین دوران خفقان و ستم بیان شده است.
و درباره اوصاف یاران مهدی چنین آمده است: «اللّهُمَّ و صَلِّ عَلی أوْلیائِهِمُ المُعتَرِفینَ بِمَقامِهِم، المُتَّبِعینَ مَنْهَجَهُمْ المُقْتَفِینَ آثارَهُمْ...المُنْتَظریْنَ أیّامَهُم المَادّینَ اِلَیْهِم أَعْیُنَهُم...؛ بارالها! رحمت فرست بر دوستان ایشان که معترف به مقام آنها، و تابع راه آنان و پیرو آثار آنهایند، منتظر روزگار ]دولت[ آنها و چشم دوخته به راهشان می باشند.»
ب. دعای دیگر برای ظهور و فرج:
این دعا نیز در منابع متعددی آمده است و مربوط به روز عرفه می باشد. این دعا با درخواست فرج آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ و در خواست یاری آنان شروع شده و با بیان ره آوردهای ظهور حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ در قالب دعا ادامه یافته، در پایان با بیان اوصاف یاران حضرت خواسته می شود دعا کننده جزء بهترین یاران او قرار گیرد.
«اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ فَرِّجْ عَنْ آلِ مُحَمَّد وَ اجْعَلْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِالحَقِّ....وَانْصُرْهُمْ وَ انْتَصِر بِهِمْ وَ اَنْجِزْ لَهُمْ ما وَعَدْتَهُم وَ بَلِّغْ فَتْحَ آلَ مُحَمَّد ...؛ خدایا بر محمد و آل او درود فرست و فرج آل محمد را [با ظهور مهدی علیه السلام] برسان، آنها را امامانی که به حق هدایت می کنند قرار بده و آنها را یاری کن و به وسیله آنها یاری بخش و برای آنها آنچه وعده فرمودی وفا کن و پیروزی آل محمد را برسان... .»
در ادامه، خطاب مخصوص به حضرت حجت شده، می­گوید: «...وَ اَصْلِحْ لَنا اِمامَنا وَ اسْتَصْلِحْهُ وَ اَصْلِحْ عَلی یَدیْهِ و آمِنْ خَوْفَهُ و خَوْفَنا عَلَیْهِ وَ اجْعَلْهُ اللّهُمَّ الذّی تَنْتَصِر بِهِ لِدیْنِکَ ؛ و برای ما اماممان را اصلاح کن و برای او طلب اصلاح کن و با دستان او [جامعه را] اصلاح کن، ترس او را و ترس ما را نسبت به [وجود مبارک] او ایمن گردان و او را کسی قرار بده که به وسیله او دینت را یاری نمایی.»
و در باره دستاوردهای دوران ظهور می­گوید: «اللّهُمَّ امْلَاءِ الاَرْضَ بِهِ قِسْطاً وَ عَدْلا کَما مُلِئَتْ ظُلماً وَ جَوْراً و امْنُن بِهِ عَلی فُقَراءِ المُسْلِمینَ و اَرامِلِهِمْ وَ مَساکِینِهِم وَ اجْعَلْنی مِنْ خِیارِ مَوالِیهِ وَ شِیعَتِهِ، أَشَدِّ هِمْ لَهُ حُبّاً وَ اَطْوَعِهِمْ لَهُ طَوْعاً ؛ خدایا به وسیله او زمین را پر از عدل و داد کن چنان که از ستم و جور پر گشته است، و به وسیله او بر فقرای مسلمین و یتیمان و بی سرپرستان و از کار افتادگانشان منت گذار و مرا از برگزیدگان دوستان و شیعیانش، و شدیدترین آنها نسبت به او از نظر محبت، و رامترین شان در فرمانبری قرار ده.»
«وَ اَنْفَذِهِمْ لِامْرِهِ وَ اَسْرَعِهِمْ الی مَرضاتِهِ و اَقْبَلِهِمِ لِقَوْلِهِ وَ اقْوَمِهِم بِاَمْرِهِ وَ ارْزُقنی الشَّهادَةَ بَیْنَ یَدَیْهِ حَتّی اَلْقاکَ وَ انْتَ عَنّی راض؛ و [مرا] نافذترین آنها در مقابل فرمان او، و شتاب کننده ترینشان به سوی خرسندی و رضایت او، و روکننده ترین آنها به سوی سخن او، و پایدارترینشان در امر او قرار ده، و شهادت در پیشگاه او را روزی من گردان، تا تو را در حالی که از من راضی هستی ملاقات کنم.»
ج. دعا برای فرج و شِکوه از فتنه ها
در دعای روز عرفه شکوه از غیبت، کمی عدد، و شدت فتنه ها شده، در پایان ظهور و قیام حضرت مهدی علیه السلام از خداوند خواسته شده است:
«اَللّهُمَّ یا رَبِّ نَشکوُ غَیبَةَ نَبِیّنا وَ قِلّةَ ناصِرنا، وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنا و شِدَّةَ الزَّمانِ عَلَیْنا، وَ وُقَوعَ الفِتَن بِنا وَ تَظاهُرَ اْلخَلْقِ عَلَیْنا، اَللّهُمُّ صَلِّ عَلی محمّد وَ آل محمّدٍ وَ فَرِّج ذلِکْ بِفَرَجٍ مِنْکَ تُعَجِّلُهُ، وَ نَصْرٍ وَ حَقٍّ تُظْهِرُهُ؛ خدایا، پروردگارا! شکایت می کنم از نبود پیغمبرمان و کمی یارانمان، و فراوانی دشمنان و سختی زمانه و روزگار بر ما، و وقوع فتنه ها برای ما، و پشتیبانی مردم علیه ما. خدایا بر محمّد و آل محمد درود بفرست و با گشایشی از جانب خودت و با یاری و حقی که آن را آشکار می سازی، این مشکلات را بگشا.»
دانی که انتظار تو با ما چه می کند؟
توفان ببین به پهنه دریا چه می کند؟
آشفته ام چو موج به دریای زندگی
آشفتگی ببین به دل ما چه می کند
یکدم بپرس این همه غم، این همه بلا
در خاطر شکسته زغمها چه می کند
دور از بهار روی تو بی برگ مانده ام
بی برگ و بار مانده به دنیا چه می کند
بنشین ز راه لطف دمی در کنار دل
آخر بپرس این دل تنها چه می کند
آنگاه صریحا حضرت سجاد علیه السلام ظهور حضرت مهدی را از خداوند خواسته، عرضه می دارد:
«اَللّهُمَّ وَابْعَثْ بِقائِمِ آلِ مُحمّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلیه و آله لِلنَّصْرِ لِدینِکَ، وَ اِظْهارِ حُجَّتِکَ وَ القِیامِ بَامْرِکَ، وَ تَطْهیرِ اَرْضِکَ مِنْ اَرْجاسِها(1)؛ خدایا قائم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم را برای یاری دینت و اظهار برهانت و برپائی فرمانت و پاکیزه ساختن زمینت از آلودگیهای آن، بر انگیز و ظهورش را برسان.»
ظهورت را زحق خواهانم ای دوست
شب و روز از غمت گریانم ای دوست
ظهورت گر نصیب ما نگردد
از این غم تا ابد نالانم ای دوست
د. دعا برای ظهور در ضمن دعا علیه شامیان
حضرت سجاد علیه السلام دعایی در افشای جنایات اهل شام یعنی یزید و تبار او دارد. در ضمن آن، برای ظهور حضرت مهدی علیه السلام دعا کرده و می گوید: «اَللّهمَّ وَ اَسْفِرْ لَنا عَنْ نَهارِ الْحَقِّ وَ الْعَدْلِ، وَ آرِناهُ سَرْمَدا، وَاَهْطِلْ عَلَیْنا بَرَکَتَهُ وَاَدِلْهُ مِمَّنْ ناداهُ وَ عاداهُ وَ اَوْضِحْ بِهِ فی غَسَقِ اللَّیْلِ الْمظلِمِ وَ بَهْیم الْحَیْرَةِ المُدْلَهِمّ؛ خدایا کشف کن و پرده بردار از روز جور روزگار حق و عدل، و آن را تا ابد به ما نشان بده و برکتش را بر ما فرود آور و وی را از کسی که قصد او کرده و با او دشمنی دارد، راهنمایی جو حفاظت کن و به وسیله او در شب تار و حیرت زای بسیار سیاه روشنایی ایجاد کن.»
«اَللّهُمَّ وَ اَحْیِ بِهِ الاَرْضَ الْمَیْتَةَ، وَ اجْمَعْ به الاَ هَواءَ الْمُتَفَرِّقَةَ وَ اَقِمْ بِهِ الحُدُودَ المُعَطَّلَةَ، وَ اَسْرِبْ بِهِ الاَحْکام الْمُهْمَلَةَ، اللّهُمَّ وَ اَشْبِعْ بِهِ الْخماصَ السَّغِبَةَ وَاَرْحَمْ بِهِ الاَبْدان اللَّغِبَةَ(2)؛
خدایا به وسیله او (مهدی علیه السلام ) زمین مرده را زنده کن، و هواها و خواسته های متفرقه را متحد گردان، و حدود معطّل مانده را به وسیله او به پادار، و احکام رها شده را توسط او جاری ساز. خدایا شکمهای گرسنه را به وسیله او سیرگردان، و بدنهای خسته و رنجور را بوسیله او، مورد رحمت قرار بده.»
ج. حرز امام زین العابدین و دعا برای ظهور
در این حرز امام زین العابدین علیه السلام ، دعا در حق دوستان حضرت مهدی علیه السلام و نفرین درباره دشمنان آن حضرت، و تعجیل فرج او، و دیدار جمال دلربای او، مطرح شده است: «اَللّهُمَّ صَلّ عَلی... اَلْحُجَّةِ الْقائِم الْمَهْدیِّ اَلْمُنتَظَرِ صَلَواتُ اللّه عَلَیْهِم اَجْمَعین، اَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُم، وَ عادِ مَنْ عاداهُم، وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُمْ وَ اخْذُل مَنْ خَذَلَهُمْ وَالْعَنْ مَنْ ظَلَمَهُمْ، وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَانْصُرْ شیعَةَ آلِ مُحمَّدٍ و اَهْلِکْ اَعْداءَ آلِ مُحمّدٍ وَ ارْزُقْنی رُؤْیَةَ قائِمِ آلِ مُحمّدٍ، وَاجْعَلْنی مِنْ اَتْباعِهِ وَ اَشیاعِهِ وَ الرّاضِینَ بِفِعْلِه(1)؛ خدایا درود فرست بر...حجت قیام کننده، مهدی منتظر، که درود خدا بر همه آنها (آل محمد) باد. خدایا دوست بدار کسی را که آنها را دوست بدارد. و دشمن بدار کسی را که آل محمّد را دشمن بدارد. و یاری کن کسی که آنها را یاری کند و خوار گردان کسی را که در پی خواری ایشان است. و نفرین فرست بر کسانی که بر آنها ظلم نمودند، و تعجیل فرما فرج آل محمد را، و یاری فرما آل محمد را، و هلاک گردان دشمنان آل محمد را، و روزی من گردان دیدار روی قائم آل محمد را و مرا از پیروان و یاری کنندگان و خرسند شوندگان به کار او قرار ده.»
آن دوست که دیدنش بیاراید چشم
بی دیدنش از گریه نیاساید چشم
ما را زبرای دیدنش باید چشم
گر دوست نبیند به چه کار آید چشم
د. دعای روز جمعه حضرت برای فرج
«اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمّدٍ وَ آلِ مُحمّدٍ اِنّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ کَصَلواتِکَ وَ بَرَکاتِک وَ تَحیّاتِکَ عَلی اَصْفِیائِکَ اِبْراهیمَ وَ آلَ اِبْراهیم، وَ عَجِّلْ الْفَرَجَ وَ الرّوحَ وَ النُّصْرَةَ وَ التَّمْکینَ وَالتّأییدَ لَهُم(1)؛ خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست؛ براستی تو ستایش شده با عظمتی هستی، همچون درودهای تو و برکات و سلامهای تو بر برگزیدگانت ابراهیم و آل ابراهیم، و نزدیک گردان فرج و رحمت و یاری، و زمینه سازی و تایید را برای آنان(آل محمد).»
ه . دعای هر روز ماه مبارک رمضان
در این دعا که منابع متعددی آن را نقل نموده اند، در آغاز اوصاف حمیده خداوند مورد ندا قرار گرفته، آنگاه در حق دشمنان آل محمد، نفرین و درخواست عذاب شده است، و در بخش پایانی آن، حضرت سجاد علیه السلام عرضه می دارد: «اَسْأَلُکَ اَنْ تَنْصُرَ وَصِیَّ مُحَمَّدٍ وَ خِلیفَةَ مُحَمَّدٍ وَ الْقائِمَ بِالْقِسْطِ مِنْ اَوْصِیاءِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ، اِعْطِفْ عَلَیْهِمْ نَصْرَکَ(2)؛ خدایا از تو درخواست می کنم که وصیّ محمّد و خلیفه محمد و قیام کننده به عدل و داد از میان جانشینان محمّد که درود تو بر او و آل او باد، را یاری کنی و نصرتت را بر آنها معطوف داری.»
و. روز عید فطر و دعا برای فرج
در بخشی از دعای روز عید فطر امام سجاد علیه السلام می خوانیم: «وَاَعِنّی عَلی جِهادِ عَدُوِّکَ فی سَبیلِکَ مَعَ وَلیِّکَ کما قُلْتَ جَلَّ قَولُکَ اِنَّ اللّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤمنینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَموالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلونَ فی سبیل اللّهِ(3)... اللّهُمَّ فَاَرِنی ذلِکَ السَّبیلَ حَتّی اُقاتِلَ فیهِ بِنَفْسی وَ مالی طَلَبَ رِضاکَ فَاَکُونَ مِنَ الْفائِزینَ(4)؛ خدایا مرا بر جهاد با دشمنت در راه خودت همراه با ولیّت امام زمان یاری کن، چنان که خود فرمودی و بزرگ است سخن تو که «خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریداری کرده که در برابرش بهشت برای آنان باشد، به این صورت که در راه خدا پیکار کنند..» خدایا پس این راه جهادت را به من نشان بده تا با جان و مال برای رضای تو در آن بجنگم، پس به شهادت رسیده از رستگاران باشم.»
دعاهای دیگری نیز از آن حضرت نقل شده است مانند «اَلدِّعاءُلِظُهُورِ الْحُجَّةِ فی دُعاءِ الاِْحْتِرازِ»(1) و دعا برای فرج در ضمن دعای روز بیستم ماه رمضان(2) و همین طور دعاهایی که از طریق امام زمان علیه السلام از زبان امام سجّاد علیه السلام نقل شده است؛ مانند دعای تعقیب نماز امام سجّاد علیه السلام (3)، دعا در حال سجده زیر ناودان طلا در مسجدالحرام(4) و... که بخاطر پرهیز از طولانی شدن مقاله، از نقل آنها خودداری می شود.
آنچه از مجموع دعاهای امام سجاد علیه السلام درباره مهدویت ـ که در سخت ترین دوران، و حکومت پلیدترین افراد همچون یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و... خوانده شده است ـ استفاده می شود، اموری است که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:
1. زنده نگهداشتن یاد اهل بیت: و در صدر همه، آخرین آنها یعنی مهدی صاحب الزمان علیه السلام ؛
2. تبیین و تاکید بر این مسئله که هیچ زمانی خالی از حجت و امامی معصوم از اهل بیت: نیست؛
3. تلقین این مسئله که معنی امامت و پذیرفتن آن این است که مردم همه صد درصد تابع و پیرو امام خویش باشند، امر او را امر، و نهی او را
نهی بدانند، و در عمل کاملاً به آن مقیّد باشند؛
4. حساس نمودن مردم نسبت به حیات و سلامتی امام زمان؛ لذا تلقین می شود که مرتب از خداوند حفظ و حراست او خواسته شود؛
5. زنده نگهداشتن روحیه جهاد و شهادت طلبی، مخصوصا در رکاب آن حضرت، که بعد از یاری او شهادت در راه خدا به عنوان رستگاری ابدی و برترین کمال نصیب انسان گردد؛
6. امیدواری و نوید و نشاط دهی نسبت به آینده روشن و اینکه «کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور» و یا «درد و غم طی می شود آخر بهاری می رسد»؛
7. زنده نگهداشتن روحیه انتظار در جامعه اسلامی که هر چند جانسوز و دل گداز است، امّا سخت سازنده و اصلاح گراست؛
8. شکایت از تنهائیها و ستمها و انحراف و فتنه ها در قالب دعا که خود یک نوع اعلام انزجار از وضعیّت موجود است و شکایت از نبود پیغمبر و غیبت امام زمان علیه السلام و انتظار و درخواست وضعیت مطلوب و بهتر، و برپائی دولت کریمه مهدی صاحب الزمان علیه السلام ؛
9. ارائه تصویری روشن وامید بخش از دوران ظهور مهدی علیه السلام و این که عدل فراگیر شده و ستمگران بساطشان جمع می شود، کتاب و سُنّت و شریعت زنده شده، فقر و فلاکت و بیچارگی بساط خویش را جمع خواهد کرد، و ایتام و مساکین از این وضعیّت دردآور نجات می یابند.