سپس پروردگار مهربان، جبرئیل امین را با هزار فرشته به سوى تو مىفرستد و بر فراز آرامگاه تو هفت فراز از نور برمىآورد. سپس اسرافیل با سه جامهی نورانى در بالاى سرت مىایستد و با نهایت احترام مىگوید: «اى دختر گرانقدر محمد! برخیز که هنگام برانگیخته شدن تو فرا رسیده است.» و تو در کمال آرامش و امنیت از هر نگاه، در پوششى کامل، برمىخیزى. اسرافیل جامههایى را که با خود آورده است، به تو مىدهد و تو آن را بر تن مىکنى».
من که او را میدیدم
در خانه را به صدا درآورد و اجازهی ورود خواست. پیامبر اکرم(ص) به او اجازه داد تا وارد شود. مرد دستانش را به دیوار مىگرفت و آرامآرام پیش مىآمد. پیرى نابینا بود که براى درخواست کمک وارد خانهی پیامبر اکرم(ص) شده بود. فاطمه(س) در کنار پدر ایستاده بود. پیش از این که مرد نابینا پرده را کنار بزند و وارد شود، فاطمه(س) برخاست و درون حجره رفت.
مرد نابینا دقایقى نزد پیامبر(ص) نشست و خداحافظى کرد و رفت. پیامبر دخترش را صدا زد. فاطمه(س) بیرون آمد. پیامبر(ص) از او پرسید: «چرا خود را از آن مرد نابینا پوشانیدی، او که تو را نمىدید؟» فاطمه(س) پاسخ داد: «او مرا نمىدید، ولى من عطر زده بودم. او بوى مرا استشمام مىکرد و متوجه حضور من مىشد». پیامبر(ص) مىخواست فاطمهی خویش را بیازماید و پاسخ را از خود او بشنود. پس او را تحسین کرد و فرمود: «شهادت مىدهم که تو پارهی تن من هستى».1
دیگر تکرار نکنی!
زن با حجاب کامل، نگاه خود را به آیههاى قرآن دوخته بود و به سخنان «ابو بصیر» دربارهی تفسیر آیهها و قرائت او گوش فرا مىداد. اندکى گذشت و هر دو خسته شدند. در این لحظه، ابو بصیر به شوخى، سخنى با زن گفت تا خستگىشان رفع شود و درس را به پایان رساند. پس از مدتى ابو بصیر در مدینه به دیدار امام باقر(ع) رفت. امام با دیدن ابو بصیر، وى را سرزنش کرد و فرمود: «کسى که در خلوت گناه کند، پروردگار نظر لطفش را از او برمىدارد. این چه سخن زشتى بود که تو به آن زن در آن روز گفتى؟»
ابو بصیر که مىدانست امام به خوبى از چند و چون جریان اطلاع دارد، هیچ نگفت و سرش را پایین انداخت. عرق شرم به پیشانى ابو بصیر نشست و خجالتزده شد. امام با دیدن شرمندگى ابو بصیر و بیدارى و توبهی او بیشتر از این به سرزنش ادامه نداد و فقط فرمود: «مراقب باش دیگر این اشتباه را تکرار نکنى!»2
نظر |
آرزوهای طولانی و دراز، به یقین یکی از بدترین و خطرناکترین دشمنان سعادت انسان است؛ چرا که تجربه در تمام طول تاریخ نشان داده که انسان در بلندپروازی آرزوها، هیچ حدّ و مرزی را به رسمیّت نمیشناسد
یکی از مهمترین و موثرترین عوامل وارستگی انسان، "ذکر الموت" یعنی یاد مرگ و قیامت است، چرا که کسی که همواره به یاد مرگ و قیامت باشد، بیشک مراقب اعمال و رفتار و پندار خود خواهد بود. قهرا چنین انسانی تلاش میکند تا کارش را بر طبق رضای حق تعالی و مطابق با دستورات الهی انجام دهد.
امام علی(ع) در پایان خطبه 28 نهج البلاغه میفرماید: "ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان اتباع الهوی و طول الامل؛ ترسناکترین چیزی را که بر شما از آن بیمناکم دو چیز است: هواپرستی و آرزوهای دراز". همین معنا، در خطبه 42 با توضیح بیشتری ـ به خاطر اهمیّت فوقالعادهای که دارد ـ آمده است، میفرماید: "ای مردم! بدانید که ترسناکترین چیزی که از آن بر شما خائفم، دو چیز است: پیروی از هوا و هوس و آرزوهای طولانی. پیروی از هوا و هوس، انسان را از حق باز میدارد و آرزوهای طولانی آخرت را به دست فراموشی میسپارد"(1).
آرزوهای طولانی و دراز، به یقین یکی از بدترین و خطرناکترین دشمنان سعادت انسان است؛ چرا که تجربه در تمام طول تاریخ نشان داده که انسان در بلندپروازی آرزوها، هیچ حدّ و مرزی را به رسمیّت نمیشناسد و هر قدر در آن پیش میرود، باز آرزو دارد از آن هم پیشتر رود. بدیهی است که چنین آرزوهای طولانی و بیحدّ و مرز، تمام قدرت فکری و جسمی او را به خود جلب و جذب میکند و چیزی برای پرداختن به امر آخرت و زندگی جاویدان او باقی نمیگذارد. از شگفتیهای این آرزوها این است که هر چه انسان پیشتر میرود جاذبههای کاذب آن بیشتر میشود و امواج غرور و غفلت آن سهمگینتر میگردد.
این همان است که قرآن مجید درباره آن خطاب به پیامبر اسلام، در اشاره به وضع گروهی از کفّار میفرماید: "ذرهم یاکلوا و یتمتعوا و یلههم الامل فسوف یعلمون؛ آنها را به حال خود واگذار! تا بخورند و از لذتهای این زندگی مادّی بهره گیرند و آرزوها(ی دراز)، آنها را در غفلت فرو برد، ولی بزودی خواهند فهمید"(حجر: 3)که چه اشتباه بزرگی کردهاند و چه فرصتهای پرارزشی را جاهلانه از دست دادهاند. در کلمات قصار نهج البلاغه آمده است: "من اطال الامل اساء العمل؛ آن کس که آرزوهای خود را طولانی کند، مرتکب اعمال بدی میشود"(2) که با استفاده از اسباب مشروع، هرگز نیل به آن آرزوها امکان پذیر نیست، و فقط، از طریق آمیختن حلال به حرام و پایمال کردن حقوق دیگران و به فراموشی سپردن فرمان خدا تنها به بخشی از آن خواهند رسید.
در آخر خطبه 86 نهج البلاغه، حضرت با تعبیر بسیار گویایی در این زمینه به همه انسانهایی که طالب سعادتند، هشدار داده و میفرماید: "و اعلموا ان الامل یسهی العقل و ینسی الذکر فاکذبوا الامل فانه غرور و صاحبه مغرور؛ بدانید! آرزوهای دراز، عقل را گمراه میسازد و یاد خدا را به فراموشی میسپارد. بنابراین به این گونه آرزوها اعتنا نکنید که فریب است و دارنده این آرزوها فریب خورده است".
این مسئله، به قدری اهمیّت دارد که امام علی (ع) در خطبه 81، آن را رکن اصلی زهد میشمرد و میفرماید: "ایها الناس الزهاده قصر الامل و الشکر عند النعم و التورع عند المحارم؛ ای مردم! زهد در سه چیز خلاصه میشود: کوتاهی آرزوها، و شکر گذاری در مقابل نعمتها و پرهیز از گناهان". آرزوهای آدمی همیشه فراتر از عمر و امکان و قدرت او است و به همین دلیل، هواپرستان و دنیا طلبان هرگز به آرزوی نهایی خود نمیرسند و غالباً به هنگام جان دادن با ناراحتی و زجر فراوان دنیا را وداع میگویند.
رسول مکرم اسلام(ص) این مطلب را در ضمن مثال جالب و روشنی بیان کرده است. آن حضرت روزی سه قطعه چوب را گرفت، یکی را در پیش روی خود بر زمین فرو نشاند و دومی را کمی آن طرف تر، ولی سومی را بسیار دورتر قرار داد. سپس رو به یاران کرد و فرمود: "میدانید اینها چیست؟" عرض کردند: خدا و پیامبرش، آگاهتر است. حضرت فرمود: "این قطعه چوبی که در برابر من قرار داد، بهمنزله انسان است، و قطعه دوم ـ که کمی از آن دورتر است به منزله اجل و پایان زندگی است و اما آن قطعه سوم ـ که در فاصله دوری قرار دارد ـ آرزوها است که انسان، به سراغش میرود، ولی اجل پیش از رسیدن به آن مانع و حایل میشود"(3).
یاد مرگ و قیامت تاثیر بسیاری بر دوری از آرزوهای طولانی دارد. یاد مرگ میتواند آرزوها را کوتاه کند و موجب بیقراری و کنارهگیری از خانه فریب (دنیا) گردد و آدمی را برای سرای جاودان آماده سازد. در دستورات اسلامی نیز بر کوتاهی فکر و اندیشه در مورد ساعتهای آینده دنیا، و منع از مشغول ساختن ذهن به امور دنیایی آتی، و مغتنم شمردن فرصتها بسیار سفارش شده است؛ همچنان که پیامبر اکرم (ص) میفرماید: "چون به صبح میرسی درباره عصر فکر نکن و چون به عصر رسیدی درباره صبح فکر نکن. از سلامتی برای بیماریت و از جوانی برای پیریت، و از زندگی برای مرگت استفاده کن؛ زیرا نمیدانی فردا زندهای یا مرده"(4). همچنین ذکر شده است که هرگاه کسی کاری را به زمان آینده محوّل میکرد، حضرت مسئله مرگ را به او یادآوردی میکرد و وی را سخت مورد توبیخ قرار میداد.
بسیار روشن است انسانی که همواره در یاد مرگ باشد، هیچ گاه عملی انجام نمیدهد که در قیامت نتواند پاسخگوی آن باشد و بدین سبب، عذاب الهی را بر خود هموار سازد؛ بلکه آرزوها را کوتاه نموده، سعی در طاعت و بندگی خدا خواهد داشت تا بهشت الهی را جایگاه خویش قرار دهد؛ همچنان که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: "آیا همه شما دوست دارید وارد بهشت شوید؟ عرض کردند: آری ای پیامبر خدا! فرمود: آرزوها را کوتاه کنید، مرگ را پیش چشم خویش قرار دهید و از خداوند چنان که سزاوار است شرم کنید!"(5).
انسانی که دلبستگیهایی به دنیا پیدا کرده، بعضی از این دلبستگیها به دلبستگی دیگری میانجامد تا او را هلاک میکند؛ همچنان که حضرت عیسی (ع) فرمود: "مثل طالب الدنیا مثل شارب ماء البحر کلما ازداد شربا ازداد عطشا حتی یقتله؛ حکایت طالب دنیا، حکایت کسی است که از آب دریا مینوشد، هر چه بیشتر بنوشد، بر عطش او افزوده شود تا او را بکشد"(6).
با یاد مرگ، به تدریج دیدگاه انسان نسبت به دنیا تغییر میکند؛ به طوری که به مقدار اندکی از آن راضی میگردد. امیرالمؤمنین (ع) در این باره میفرماید: "من اکثر ذکر الموت رضی من الدنیا بالیسیر؛ کسی که بسیار یاد مرگ کند، به مقدار کمی از دنیا راضی میشود"(7).
یاد مرگ، میل انسان به دنیا را نابود و پس از آن، ریشههای غفلت را قطع میکند؛ اما کدام غفلت؟ غفلت از کمال واقعی و غفلت از کسی که از رگ گردن (یا رگ قلب) به انسان نزدیکتر است.
با قطع ریشههای غفلت، چشم از وعدههای دروغین دنیا برداشته میشود و دل به وعدههای خداوندی قوت میگیرد و آنگاه است که طبع انسان که به واسطه دلبستگیهای دنیایی و گناه دگرگون شده و از لطافت فطریش به قساوت کشیده شده است، لطافت از دست رفته را باز مییابد. با بیداری دل از خواب غفلت، دیگر جایی برای هوسها باقی نمیماند، زیرا دنیا جایگاه بلند خود را در دل انسان از دست میدهد و خوار و کوچک میشود؛ از این رو است که رسول خدا (ص)، تفکر یک ساعت درباره مرگ را از عبادت یک سال بهتر میداند؛ چنانکه امام صادق(ع) فرمود: منظور از این سخن، یاد مرگ است.
به همین سبب است که امیرمومنان علی(ع) آن را به عنوان یکتا موعظه گر انسان، کافی میداند و از رسول خدا(ص) حکایت میفرماید که حضرتش(ص) اصحاب خویش را بسیار به یاد مرگ سفارش می رد و میفرمود: "ای بندگان خدا!... پس بسیار یاد مرگ کنید در آنجا که نفسهای تان شما را به امیال و شهوات فرا میخواند که مرگ، به عنوان موعظه گر، بس است و بسیار یاد مرگ کنید که آن ویرانگر خوشیهای شما و سد بین شما و امیال و شهوات شما است"(8).
آیا آزادی بیان با تقوا یکی است؟
دغدغه قرآن برای اهل رسانه، تقوا است نه آزادی. اگر آزادی هم نباشد، کسی که تقوی دارد شجاع است و در فضای فاقد آزادی هم حرف خودش را میزند. آزادی هم نباشد، آزادی را درست میکند. اگر تقوا باشد نه تنها از آزادی سوء استفاده نمیشود بلکه آزادی حقیقی نیز ایجاد خواهد شد. شعار«آزادی بیان» یک مرام صهیونیستی و فریب بزرگ آنها می باشد. وی آزادی بیان در غرب را بازی می باشد که همیشه به نفع دروغگوها تمام می شود و بیش از فایده، ضرر دارد. فواید آزادی بیان، با روش دیگری و با آسیبهایی کمتر از آزادی بیان، محقق میشود.
اگر انسان اساساً به «آزادیهای اجتماعی» نیاز دارد، پس چرا در قرآن نیامده است؟
* در ادامه بحث ترس، مقدمتا، اشاره به یک مطلب مهم در عرص? علوم انسانی بسیار ضروری است. این مقدمه را با سؤال مهمی آغاز میکنیم و آن اینکه: چرا در قرآن کریم صریحا از کلمه «آزادی» سخنی به میان نیامده است؟ مگر آزادی مسأله مهم بشر نیست؟ آیا در آن زمان آزادی مسأله بشر نبوده، و امروزه این اهمیت پیدا شده است؟ آیا قرآن تنها به مسائل جامع? آن روز پرداخته است؟ و آیا انسان اساساً نیاز به آزادی دارد؟ یا به صورت مقطعی و در دوران ما چنین نیازی پیدا کرده است؟ اگر انسان اساساً به آزادی نیاز دارد، پس چرا در قرآن نیامده است؟ این سؤالات در مورد «آزادی بیان» هم مطرح است. ارزشهای آزادی بیان چیست؟ آیا خدا هیچکدام از ارزشهای آزادی بیان را قبول ندارد؟ شاید ما از اساس نگاه درستی به این مقوله آزادی بیان نداشتهایم.
1- فواید آزادی بیان چیست؟ / آیا با مفهومی غیر از آزادی، نمیتوان به آن فواید دست پیدا کرد؟
*از طرفداران آزادی بیان باید پرسید: قرار است با مفهوم آزادی بیان و تحقق آن در جامعه به چه نتایجی برسیم؟ چه فوائدی برای آزادی بیان وجود دارد؟ هر فائدهای را که میخواهید برای آن در نظر بگیرید. حالا باید این سوال بسیار اساسی را پرسید آیا نمیتوان با مفهومی غیر از آزادی بیان به آن فوائد دست پیدا کرد؟ حتی به گونهای که آن فواید، بهتر بیشتر و عمیقتر شود و از آسیبهای کمتری هم برخوردار باشد؟
چرا خداوند به جای تصریح به «آزادی بیان»، صاحبان حرف حق را به شجاعت و نترسیدن توصیه کرده؟
* آیه شریف?: الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْباب(زمر/18) اگر به آزادی بیان ربط داشته باشد، بدون اینکه عَلَم آزادی بیان را بلند کند، و تصریح یا تأکیدی بر آزادی بیان داشته باشد، به کسانی بشارت داده است که از بهترین سخنان تبعیت کند.
* اما در آی? مورد بحث که میفرماید: الَّذینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ کَفى بِاللَّهِ حَسیباً، (سوره احزاب، آیه 39) میبینید خداوند متعال به جای تصریح به «آزادی بیان»، از زاوی? دیگری به این موضوع پرداخته است و فرموده است: «آنها که حرف حقی برای گفتن دارند، از بیان آن نترسند و آن را بگوید». «تبلیغ رسالات الهی» همان سخن حقی است که میتواند مصادیق متنوعی داشته باشد. به هر حال به جای اینکه بفرماید: «به کسانی که میخواهند سخنی بگویند آزادی بیان بدهید تا آنان که رسالات الهی را بیان میکنند هم آزادی بیان پیدا کنند و مانعی بر سر راه تبلیغشان نباشد»، میفرماید: «خود کسانی که اهل تبلیغند نباید بترسند و نمیترسند.»
آسیبهای «آزادی بیان» چیست؟/ آیا با مفهومی غیر از آزادی، میتوان از آن آسیبها کاست؟
* بی شک مفهوم آزادی و آزادی بیان فوایدی دارد، اما بدون تردید آسیبهایی هم دارد. باید دید آیا امکان دارد به همان فوائد از راه دیگری که آسیبهای کمتری دارد رسید؟ برای درک اهمیت این سوال باید به فریبها و آثار سوء آزادی بیان توجه کرد. ما که تاکنون هرچه دیدهایم مفهوم آزادی بیان بیشتر به نفع سرمایهداران زالو صفت و صهیونیستها بوده است.
* البته هر سخن حقی میتواند آسیبهایی داشته باشد و مورد سوء استفاده قرار بگیرد. هم از آزادی ممکن است سوء استفاده شود و هم از آیات قرآن (همانطور که عده ای به استناد برخی آیات قرآن به جنگ با حضرت علی(ع) برخواستند)، اما باید دید آسیب کدام مفهوم کمتر است؟ قطعاً به دلیل کمتر بودن آسیبهای روش قرآن و روش برخورد دین با مفاهیم اجتماعی باید به نگاه دینی برگردیم؛ و نباید تعصب داشته باشیم که برخی مفاهیم علم شده در جوامع پر از مشکلات مدرن را مسلمات و مقدسات اولی? حیات انسان تلقی کنیم.
در فضای آزادی بیان، اکثراً سخن «باطل» رد و بدل میشود یا سخن «حق»؟/ آیا بازی آزادی بیان همیشه به نفع دروغگوها تمام نمیشود؟/ «آزادی بیان» بیش از فایده، ضرر دارد
* یکی از فواید آزادی این است که «در فضای آزاد، حرف حق هم رد و بدل میشود.» خب خدا کاری کرده است که حرف حق حتماً رد و بدل بشود و دستور داده که کسی که حرف حق میزند، از غیر خدا نترسد. ولی در آزادی بیان، حرف بد هم رد و بدل میشود. حالا اگر دقت کنید میبینید وقتی ملاک ارزش، «آزادی بیان» باشد بیشتر حرف «بد» رد و بدل میشود، یا آنجا که «شجاعت در بیان سخن حق» ارزش محوری میشود حرف بد و ناصحیح مطرح میگردد؟ پس آزادی بیان بیش از فایده، ضرر خواهد داشت؟ آیا در شرایطی که آزادی بیان ارزش محوری باشد، بازی همیشه به نفع فریبکارها و دروغگوها تمام نمیشود؟ در حالی که اگر ارزش محوری با مفهوم شجاعت در بیان حق باشد، فریبکاریها و دروغگوییها راحت تر قابل کنترل است.
توصی? اول قرآن به صاحبان حرف حق: «از غیر خدا نترسید»
* پس روش قرآن (با توجه به آیه39 سوره احزاب: الَّذینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ...) این است که آنان که حرف حقی برای گفتن دارند، باید حرفشان را بزنند؛ اعم از اینکه آزادی باشد یا نباشد. اگر سرشان هم بر دار رفت، باید حرفشان را بزنند. این خود موجب پدید آمدن نوعی آزادی معقول و منطقی برای بیان سخن حق میشود.
توصی? دوم قرآن به صاحبان حرف حق: «اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیداً»
* توصیه دیگر قرآن برای تحقق فوائد آزادی بیان این است که: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیداَ؛ اى کسانی که ایمان آوردهاید، تقوای الهی پیشه کنید، و سخن درست و استوار بگویید» (احزاب؛70). اگر کسی حرفی زد، باید حرفش درست و صحیح باشد. خدا به جای اینکه بگوید «آزادی بیان هنرمندان، مبلغان و متفکران و رسانهایها را فراهم کنید و جو آزادی بیان درست کنید»، دستور میدهد که برای بیان و حرف زدن، «تقوا داشته باشید و حرف درست بزنید.» در فضایی که فقط آزادی بیان تبلیغ شود، معلوم است که این فضا معمولاً به نفع دشمنان بشریت تمام میشود. اما تأکید بر قول سدید و درست حرف زدن بیشتر به نفع پیامبران و رفع مظلومیت از محرومان تمام میشود.
وقتی تنها بر فضای باز تأکید شود، حرف غلط بیشتر رد و بدل میشود
* وقتی تنها بر فضای باز تأکید شود، بیشترین حرفی که رد و بدل میشود حرف غلط خواهد بود. مانند وقتی که انواع محدودیتها کم باشد، بیشتر شاهد ظلم و ستم خواهیم بود تا رشد و بالندگی. بعد لازم است قوانین و ضوابط فراوانی تنظیم شود، تا از آسیبها جلوگیری نمایند. در نهایت هم معمولا ضوابط چندان کارگر نخواهند بود. تاکید بر آزادی بیان چنین گرفتاریهایی زیاد دارد. ولی این مشکلات در شیو? نگاه قرآن بسیار کمتر است. ممکن است کسی به بهان? بیان سخن حق و حقطلبی به سخن باطل بپردازد ولی کنترلش راحتتر است بالاخره حرف حق منطق و ملاکهایی دارد که راحتتر قابل ارزیابی است. در فضای نگاه قرآن، در قدم اول لازم است که فرد، مبلّغ رسالات خدا باشد و اهل سخن حق باشد. از اول هم به سخن گفتن هر کسی بها داده نشده است که همین که حرف بزند ارزشمند باشد، بلکه باید حرف حق بزند.
«آزادی بیان» حرب? غرب برای ایجاد اختلاف در جامعه/«آزادی بیان» یک مرام صهیونیستی
* یکی از آسیبهای مهم آزادی بیان به عنوان یک ارزش محوری این است که میتواند منشاء اختلافات شود و همه افراد جامعه را به جان هم بیاندازد. امید استکبار برای اینکه بتواند یک جامعه را به نزاع و اختلاف بکشاند، ارزش محوری دادن به همین آزادی بیان است. با چنین تحلیلی کلمه آزادی بیان به جای اینکه یک کلام مقدس بشود، میشود یک مرام صهیونیستی.
دغدغه قرآن برای اهل رسانه، تقوا است نه آزادی/ با تقوا، آزادی حقیقی ایجاد میشود/ خفقان ناشی از رسانههای آزاد، بدتر از خفقان دیکتاتورها
* دغدغه قرآن برای اهل رسانه، تقوا است نه آزادی. اگر آزادی هم نباشد، کسی که تقوی دارد شجاع است و در فضای فاقد آزادی هم حرف خودش را میزند. آزادی هم نباشد، آزادی را درست میکند. اگر تقوا باشد نه تنها از آزادی سوء استفاده نمیشود بلکه آزادی حقیقی نیز ایجاد خواهد شد. چون خود رسانهها میتوانند یک نوع خفقان و سلب آزادی بیان را به جامعه و اندیشمندان تحمیل کنند که از خفقان دیکتاتورهای نظامی بدتر است.
گروهی از فراگیران ، روش صحیح مطالعه را نمی دانند و متاسفانه در مدرسه و دانشگاه هم چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند . یادگیری و مطالعه ، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست.
آیا برای یادگیری درس واقعا باید 10 بار کتاب را خواند ؟ آیا باید دروس خود را پشت سرهم مرورکرد؟وآیا بایدده ها بار درس راتکرارکردتا یادگرفت ؟ مطمئنا اگر چنین باشد ، مطالعه کاری سخت و طاقت فرسا است . اما واقعیت چیزی دیگر است . واقعیت آن است که گروهی از فراگیران ، روش صحیح مطالعه را نمی دانند و متاسفانه در مدرسه و دانشگاه هم چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند . یادگیری و مطالعه ، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت .
شیوه صحیح مطالعه ،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:
1- زمان مطالعه را کاهش می دهد.
2- میزان یادگیری را افزایش می دهد .
3-مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.
4- به خاطر سپاری اطلاعات را آسان تر می سازد.
برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری است تابرای مرور مطالب،دوباره کتاب رانخوانده و در زمانی کوتاه ازروی یادداشتهای خود مطالب را مرور کرد .
یادداشت برداری ، بخشی مهم و حساس از مطالعه است که باید به آن توجهی خاص داشت . چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.
شش روش مطالعه
خواندن بدون نوشتن، خط کشیدن زیرنکات مهم، حاشیه نویسی، خلاصه نویسی، کلید برداری، خلاقیت و طرح شبکه ای مغز
1-خواندن بدون نوشتن : روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی فعال و پویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا به خاطر سپرد .
2- خط کشیدن زیر نکات مهم : این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از افراد به جای آنکه تمرکز و توجه برروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد .حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب به دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند .
3- حاشیه نویسی : این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی بازهم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
4- خلاصه نویسی : در این روش شما مطالب را می خوانید و آنچه را که درک کرده اید به صورت خلاصه به روی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست .
5- کلید برداری : کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است . در این روش شما بعد از درک مطالب ، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاه ترین، راحت ترین ،بهترین وپرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود .
6- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز : این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصا فراگیری مطالب درسی است .در این روش شما مطالب را می خوانید بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و به صورت کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید)تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده وبا دیدن کلمات کلیدی نوشته شده برروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید . این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش می دهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند. و بازده مطالعه را افزایش می دهد.
شرایط مطالعه
«به کارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره وری بیشتر از مطالعه».
شرایط مطالعه ، مواردی هستند که با دانستن ، بکارگیری و یا فراهم نمودن آنها ، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به شما می آموزد که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیرید ، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید و با دانستن آنها می توانید با آگاهی بیشتری درس خواندن را آغاز کنید و مطالعه ای فعال تر داشته باشید :
1- آغاز درست : برای موفقیت در مطالعه ،باید درست آغازکنید.
2- برنامه ریزی : یکی از عوامل اصلی موفقیت ، داشتن برنامه منظم است .
3- نظم و ترتیب : اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد .
4-حفظ آرامش : آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال می کند.
5- استفاده صحیح از وقت : بنیامین فرانکلین، «آیا زندگی را دوست دارید؟ پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است .»
6- سلامتی و تندرستی : عقل سالم در بدن سالم است .
7- تغذیه مناسب : تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.
8 - ورزش : ورزش کلید عمر طولانی است .
9-خواب کافی : خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.
10 -درک مطلب : آنچه در حافظه بلند مدت باقی می ماند ، یعنی مطالب است .
چند توصیه مهم که بایدفراگیران علم از آن مطلع باشند :
1- حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند بیش از 30 دقیقه نیست ، یعنی باید سعی شود حدود 30 دقیقه به روی یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود 10 الی 15 دقیقه استراحت نمود سپس مجددا با همین روال شروع به مطالعه کرد.
2- پیش از مطالعه از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمایید چون پس از صرف غذای سنگین بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش می شود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و لذا خون رسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته می شود . از مصرف دارو هم خودداری فرمایید همچنین غذاهای آردی مثل نان و قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند نوشابه های گازدارهم همین طور هستند.
3- ذهن آدمی با هوش است اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و به یاد سپاری مطالب می کند و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید و هم گوش دهید . پس در حین مطالعه لطفا یادداشت برداری نمایید.
سرویسهای اطلاعاتی و ضد ملی و کلاهبرداریهای مختلف گرفته تا برنامه های ضد اخلاقی و مستهجن است که روز به روز دامنه جدیدی پیدا میکند.در این میان سایت های مستهجن با شدت بیشتری در حال فعالیت هستند و به شدت از سوی برخی قدرت ها حمایت می شوند.ورود هر فناوری به کشور همراه با محاسن و دستاوردهای مثبت، ابعاد منفی و فرایندهای آسیبی مختلفی را به جامعه وارد میکند. یکی از این ابزارها اینترنت است که با ورود خود، جهان را به یک دهکده کوچک تبدیل نموده و دسترسی سریع به اطلاعات و برقراری ارتباط بین افراد مختلف را تسهیل کرده است. ضمن اینکه اینترنت بسیاری از مشکلات علمی، پژوهشی، اجتماعی، گردشگری و اقتصادی را برطرف کرده در کنار این ابعاد مثبت، فرایندهای منفی این ابزار فناوری باعث سوء استفاده افراد فرصتطلب در زمینههای مالی و ترویج روند فساد اخلاقی شده است.
به اعتراف بسیاری از صاحبنظران امروزه اینترنت به یک واقعیت غیر قابل انکار و جزئی از زندگی مردم تبدیل شده است.این پدیده که ازدستاورد های مدرنیته به حساب می آید همانند سایر پدیده های مشابه خود دارای مزایا و معایب فراوانی است که نیاز به مدیریت و بهره برداری بهینه و صحیح از آن را به اموری ضروری تبدیل کرده است.موضوعی که معمولا مورد غفلت قرار گرفته و تبعات و آسیب های گوناگونی را برای جامعه به همراه داشته است.برخی استفاده های نادرست از اینترنت و آلوده بودن این فضا باعث شده تا هشدار ها در این خصوص از گوشه و کنار به گوش برسد.
به هر حال اینترنت از ده، پانزده سال پیش که با دردسرهای فراوان زیرساختی و فرهنگی وارد کشور شد، از همان آغاز با آسیب های خود وارد شد. البته باید به این نکته اشاره کرد در هنگام ورود تکنولوژی به کشورهای در حال توسعه یا برنامه ریزی شده و یا غیر آن، فرهنگ استفاده از تکنولوژی وارد نمی شود؛ به این مقوله در جامعه شناسی، "تأخر فرهنگی" گفته میشود؛ یعنی در آغاز تکنولوژی وارد شده و در دسترس مردم قرار می گیرد و پس از آن فرهنگ بهره گیری از آن در دسترس قرار می گیرد. به همین خاطر دستیابی به حوزه های تهدید برای استفاده کنندگان از تکنولوژی بیش از فرصت های آن فراهم است.
یکی از ابعاد منفی اینترنت دسترسی تمام افراد به هر نوع اطلاعات از تولید مواد مخدر تا برقراری ارتباط با سرویسهای اطلاعاتی و ضد ملی و کلاهبرداریهای مختلف گرفته تا برنامه های ضد اخلاقی و مستهجن است که روز به روز دامنه جدیدی پیدا میکند.
در این میان سایت های مستهجن با شدت بیشتری در حال فعالیت هستند و به شدت از سوی برخی قدرت ها حمایت می شوند و علیه کشور هایی همچون ایران یک تهاجم تمام عیار فرهنگی را به راه انداخته اند. تهاجم فرهنگی همه جانبه از سوی غرب برای تاثیرگذاری در جوامع هدف وجوامع مذهبی هر روز ابعاد تازهای پیدا میکند، به گونه ای که از سوی دستگاه فرهنگی - سیاسی غرب ایدههای جدید برای ایجاد انحراف جای شیوههای قدیمی را میگیرد و نو به نو بر موج های بحرانآفرین غیر اخلاقی افزوده میشود.این درحالی است که این موج ها هر روز با ابزاری جدیدتر به کشورهای هدف مخابره میشود تا تاثیرگذاری آنها بیشتر باشد؛ یک روز با شبکههای غیر اخلاقی ماهوارهها، یک روز با هالیوود و این بار با سایتهای مستهجن؛ سایتهای مستهجنی که محتوای آنها به زبان کشور مورد هدف پخش می شود.این تحرکات در راستای جنگ فرهنگی علیه کشور از سوی غرب قابل تحلیل است.
چندی پیش، موسسه مطالعاتی "بروکینگز" در پژوهشی اذعان کرد که برای ایجاد تغییر در ایران هیچ راهی جز براندازی نرم وجود ندارد. براندازی نرم نیز از راه "تغییر افکار عمومی" رقم می خورد که آن را هم رسانه ها هدایت می کنند. مهمترین رسانه و بزرگترین و موثرترین آنها، همانا اینترنت است. افزون بر این، در هر کشوری که انقلاب رنگی رخ داده، اینترنت نقش بسزا و پررنگی داشته است.
متاسفانه ورود اینترنت به زندگی شخصی افراد منجر به بهوجود آمدن پدیده های جدیدی مثل ازدواج های اینترنتی،دوستی های مجازی، پوشش های نامناسب و انواع و اقسام ناهنجاریهای اخلاقی و جنسی و.. شده است که تبعات اجتماعی بسیاری برای کشور به همراه دارد و میبایست با اطلاع رسانی، مردم را نسبت به آفات اینگونه اقدامات آگاه کرد.غرب با برنامه یزی خاصی که در راستای اضمحلال فرهنگی کشور ما دارد با راه اندازی برخی سایت های ضد اخلاقی سعی در دگرگونی فرهنگی و کاهش حساسیت ها نسبت به برخی ارزش ها دارند.امروزه در فضای مجازی انبوهی از سایت های غیر اخلاقی و خلاف منافی عفت در حال فعالیت هستند که فکر و ذهن جوان و نوجوان را به شدت دچار مشکلات روحی و روانی خواهد کرد.
یکی از اهداف این سایتها ایجاد توهمات جنسی برای مخاطب و به نوعی وادار کردن او به رویاپردازی جنسی است. این موضوع فکر را بیمار میکند.چندی است که به صورت گستردهای سایت های مستهجن و مبتذل آن هم به زبان فارسی از سوی باندهای سازمان یافته در فضای اینترنت به وجود میآید. نکته قابل توجه اینجاست که تولید این سایت ها هر روز با شدت بیشتر و حجم زیادتری دنبال میشود.در تمام این سایت ها تنها چیزی که به چشم می خورد استهجان و ابتذال است. عکسها و فیلمهای مبتذل و از همه جدیدتر داستانهای پورنو از چیزهایی است که در این سایت ها با هدف ایجاد انحراف اخلاقی دیده می شود، بویژه داستانهای پورنو که درآن با خیالپردازی درباره رابطه جنسی تلاش میشود که قبح این موضوع در پیش چشم خواننده شکسته شود.
یکی از اهداف اساسی آنان از پخش برنامه های مستهجن گمراهی جوانان پاک این مرز و بوم است که فعالیت های گسترده ای را در این راستا ساماندهی کرده اند تا قبح گناه را در نظر آنان بشکنند.جوانانی که در این گونه دام ها گرفتار شده اند در اعترافات خود اذعان داشته اند تا قبل از آلوده شدن به سیاست های شیطانی این سایت ها از دیدن تار مویی از نامحرم گریزان بودند و لکن پس از گرفتار شدن به چه کارهایی که دست نزدند. این جوانان پس از مدتی تبدیل به گرگ هایی می شوند که به دنبال طعمه های جنسی خود می گردند. دیگر برای آنها فرق نمی کند که این طعمه را در خانواده خود بیابند و یا در جای دیگر و این نقطه تهدید اصلی برای رکن خانواده در جامعه است. جوان شما وقتی وارد این فضا می شود، هر روز بیشتر در این قهقرا فرو می رود.
ترویج رابطه جنسی آزاد و رابطه با محارم یکی از اهداف پلید سایت های مبتذل است که در چند سال اخیر از سوی گروههای هدفدار غربی برای ایجاد انحرافات بزرگ و وحشتناک اخلاقی به وجود آمده است. محتویات این سایت ها بنیان خانواده را هدف گرفته است. وقتی تلاش می شود تا رابطه با محارم بین خود اعضای داخل خانواده ترویج شود، دیگر نتیجه مشخص است. نتیجه چیزی جز بنبست کامل زندگی اجتماعی نیست که این بنبست به نابودی تمام ارکان جامعه منجر میشود.از سوی دیگر وقتی جامعه به بنبست کشیده شود، هیچ پیشرفت اجتماعی صورت نمیپذیرد.در کنار این موضوع این سایت ها تلاش میکنند تا زندگی حیوانی و غریزی را مثل دنیای غرب در کشورهای مذهبی مثل ما باب کنند. آنها با پر کردن این سایت ها از محتویات کاملا مستهجن به نوعی فرد را غریزی میکنند تا در زندگی شخصی خود تنها به غریزه اهمیت بدهد و برای ارضای این غریزه به هیچ چیز حتی بنیان خانواده هم رحم نکند.در اینجا تودهوار بودن مطالب به این تهاجم روانشناسانه به ذهن مخاطب کمک خواهد کرد و اگر مخاطب از پایههای اعتقادی ضعیفی برخوردار باشد ممکن است تسلیم شود.
این سایت ها تلاش میکنند تا با تکرار چندینباره مسائلی همچون زنا با محارم و زیبا جلوه دادن آن در پیش چشم مخاطب اولاً حریم های اخلاقی را بشکنند و ثانیاً جامعه علیالخصوص جامعه جوان را به سمت چنین رفتارهایی بکشانند. درکنار این موضوع از این مسئله بسیار مهم نمیتوان گذشت که این سایت ها برای گرفتن پتانسیل مثبت جوانان و به نوعی خرج کردن این پتانسیل در راههای بیهوده تمرکز کردهاند.